Белорусский текст: от рукописи к электронной книге
Материалы Международной электронной конференции *
Для просмотра полных текстов некоторых статей
необходима установка программы Adobe Acrobat Reader.
Программу можно скачать с сайта разработчика Adobe
Секция I. Рукописный текст.
Жук Т.І.
Асабісты архіў М.М. Улашчыка - каштоўная крыніца для вывучэння беларускай нацыянальнай гісторыі і культуры.
Сярод вялікай колькасці разнастайных па складзе і змесце фондаў асабістага паходжання вядомых беларускіх вучоных, пісьменнікаў, грамадска-культурных дзеячаў, якія захоўваюцца ў аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Я.Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, нельга не адзначыць рукапісны архіў беларускага гісторыка, археографа, этнографа, краязнаўца Мікалая Мікалаевіча Улашчыка (1906 – 1986). --->
Рукапісны архіў А.С. Вялюгіна ў фондах ЦНБ НАН Беларусі.
У гэтым годзе спаўняецца 85 гадоў з дня нараджэння вядомага беларускага паэта, кінадраматурга, перакладчыка Анатоля Сцяпанавіча Вялюгіна. Нарадзіўся ён 27 снежня 1923 года ў вёсцы Машканы Віцебскай вобласці ў сям’і фельчара. Анатоль Вялюгін у сваёй біяграфіі вызначыў асноўныя вехі жыцця так: “прэміяльная пуцёўка вучня-выдатніка ў Кіеў, Усебеларускі з’езд дзяткораў, Віцебскі рабфак, літфак Мінскага педінстытута, сцэнарны факультэт Інстытута кінематаграфіі ў Маскве, дзе ўладаром дум быў вялікі паэт кіно Даўжэнка”. --->
Архіўная спадчына Максіма і Гаўрылы Гарэцкіх з фонду ЦНБ НАН Беларусі.
Сярод больш як 60 рукапісных архіваў асабістага паходжання, якія знаходзяцца на захаванні ў аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі Нацыянальнай акадэміі навук (ЦНБ НАН) Беларусі, адметнае месца займаюць архівы братоў Максіма і Гаўрылы Гарэцкіх. Гэтая адметнасць абумоўлена некалькімі фактарамі. --->
«Ад трасцы ў новым гаршку жабу высушыць і з водкай піць... ». На скрыжаванні культур: знахарскі тэкст з беларускататарскага хамаіла.
Рукапісы, якія змяшчаюць парады народнай медыцыны, заўсёды вельмі цікавыя для даследавання з розных аспектаў. Яны высветляюць асобныя старонкі культуры народа ў мінулым, і не толькі даюць прыклады “памылак і забабонаў”, але і паказваюць узровень рацыянальных ведаў у той час, да якога яны належаць. Праз іх праглядвае зусім іншая, чым нашая, карціна свету.
Лячэбнікі, якія захаваліся ў рукапісах беларускі татараў, амаль цалкам недаследаваная старонка іх культурнай спадчыны. А між тым у гэтых зборніках знахарскіх парад пакінулі свой след розныя культуры розных эпох. ---> (в формате pdf)
Хамаилы татар Беларуси (новые поступления в государственные коллекции).
В 2008 г. государственные собрания республики пополнились ценными документами – рукописями татар Беларуси конца XIX – первой половины XX в. Национальная библиотека Беларуси (НББ) в 2008 г. приобрела 4 рукописные книги: китаб 1888 г. (Докшицы), китаб первой половины XX в., хамаил 30.01.1888 г. (Слоним), хамаил 1913–1918 гг. Кроме того, в НББ был атрибутирован хамаил (фрагмент) второй половины XIX в, приобретенный ранее с фрагментами других документов. Библиотека Белорусского государственного университета культуры и искусств (библиотека БГУКИ) приобрела хамаил 1897 г. ---> (в формате doc) ---> (в формате pdf)
Секция II. Печатный текст.
Минские издания на идиш и деятельность «Verlag “Kultur”».
Одними из первых частных типографий, появившихся в начале ХІХ в. в Минске, были еврейские – Иегуды Лимы и Симхи Зымеля (1807–1816), Гершона Элиаху Блонштейна (1832–1837), – известные изданием религиозных книг, а также календарей на иврите. Возрождение же в Минске печати на идиш относится только к началу ХХ в. и связано с деятельностью «Издательства “Культура”» («Verlag “Kultur”»). --->
С.П.Сахараў – збіральнік і папулярызатар беларускага фальклору ў Латвіі.
Імя Сяргея Пятровіча Сахарава ў свой час было шырока вядома сярод беларускага насельніцтва Латвіі, карысталася павагай і любоўю. І гэта невыпадкова, бо за якую б справу ні браўся гэты сумленны, неардынарны чалавек, яна заўсёды прыносіла свой плён.
Актыўны дзеяч культурнага нацыянальна-адраджэнскага руху, таленавіты педагог, арганізатар па прызванні, С.П.Сахараў праводзіў шматгранную, грунтоўную культурна-асветніцкую працу сярод латышскіх беларусаў, змагаўся за іх нацыянальнае самавызначэнне. --->
«Календарь или мѣсяцословъ На лѣто отъ Рождества Господа нашего Iисуса Хрïста, 1722…» как один из источников для изучения истории и культуры XVIII – XIX вв.
Многочисленные книги и рукописи хранятся в отделе редких книг и рукописей (ОРКиР) Центральной научной библиотеки им. Я. Коласа Национальной академии наук Беларуси (ЦНБ НАН Беларуси). Разнообразные по содержанию, оформлению и времени издания фонды Отдела представляют огромный интерес для широкого круга читателей. Среди коллекций, находящихся в собрании ОРКиР достойное место занимает коллекция книг гражданской печати. Сюда входят издания по различной тематике, представляющие ряд типографий того времени. Хронологические рамки коллекции от 1709 до 1825 гг. ---> (в формате doc) ---> (в формате pdf)
Православная книга: опыт библиографирования в Беларуси.
Православная библиография в Беларуси начала возрождаться в 1990-х годах и сегодня сложилось несколько направлений ее развития. Во-первых – это персональная библиография, посвященная, в первую очередь, святым Евфросинии Полоцкой и Кириллу Туровскому. В начале был «Список литературы о Евфросинии Полоцкой», подготовленный Алексеем Порецким и опубликованный в сборнике материалов IV Международных Кирилло-Мефодиевских чтений. По фондам Национальной библиотеки Беларуси, Президентской библиотеки и Центральной библиотеки им. Я. Коласа НАН Беларуси автору удалось составить библиографический список (всего 68 названий), в который включены не только те книги, которые есть в библиотеках и доступны читателю, но и те, о которых имеются сведения в указателях “Книга Беларуси” и “Дооктябрьская книга на белорусском языке о Беларуси”, местонахождение которых неизвестно и требует дальнейшей поисковой работы по фондам библиотек России, Украины, Литвы и Польши. --->
Заметки о печатном старообрядческом Прологе из фондов Национальной библиотеки Беларуси.
Время идет вперед... Проходят годы, столетия, и после каждого поколения остаются свидетели земной жизни – книги. Мы можем приоткрыть тайную завесу и с помощью старинной книги заглянуть в прошлое староверов – “ревнителей древлего благочестия”. Глубоко верующие старообрядцы до сих пор высоко ценят “дониконовскую” и изданную “с древлепечатнаго перевода” кириллическую книгу, ведь из нее струится неиссякаемый источник премудрости Божией, необходимый для спасения души человека.
На библиотечных полках, в фондах музеев хранятся книги с записями купцов-старообрядцев, заботившихся о выпуске изданий; экземпляры с тайнами типографов, которые жертвовали своим покоем, порой даже жизнью ради издания книги; памятники культуры с размышлениями владельцев, читателей, ценителей и критиков старого обряда, оставивших заметки на полях. --->
Адлюстраванне культурнай спадчыны хрысціянскіх канфесій у Беларусі ў працах расійскіх падарожнікаў канца XVIII – пачатку XIX ст.
На працягу апошніх дзесяцігоддзяў XVIII ст. Расійская імперыя даволі істотна павялічыла свае тэрытарыяльныя ўладанні за кошт Правабярэжнай Украіны, земляў між Бугам і Днястром, Крыма, Паўночнага Каўказа, земляў вакол Азоўскага мора. У азначаны перыяд Расія змагла больш блізка пазнаёміцца і са сваім заходнім суседам – Беларуссю, яе грамадскім жыццём і культурай. Прычынай для гэтага паслужыла ўключэнне беларускіх земляў у склад Расійскай імперыі. Так, пасля працяглай падрыхтоўкі і абмеркавання ў 1763–1772 гг. кіраўніцтвам Расіі, Прусіі і Аўстрыі было прынята рашэнне пра частковы падзел Рэчы Паспалітай. Войскі названых краін акупіравалі прылеглыя тэрыторыі яшчэ да падпісання канвенцыі. Да Расійскай імперыі адышлі паўночныя і ўсходнія землі Беларусі. Праз два дзесяцігоддзі ў выніку другога і трэцяга падзелаў Рэчы Паспалітай (1793 і 1795 гг.) рэшта беларускіх земляў апынулася ў складзе Расійскай імперыі. Далучаныя да імперыі тэрыторыі патрабавалі падрабязнага вывучэння. У адпаведнасці з распаўсюджанай практыкай у новадалучаныя землі накіроўваліся навуковыя экспедыцыі, мэтай якіх было падрабязнае вывучэнне краю. --->
Спадчына Адама Міцкевіча-літаратуразнаўца і публіцыста ў фондах Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі.
У 2008 г. спаўняецца 210 гадоў з дня нараджэння нашага славутага земляка, выдатнага паэта, літаратуразнаўца, дзеяча нацыянальна-вызваленчага руху Адама Міцкевіча (1798–1855). У Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі (НББ) захоўваецца каля чатырох соцень асобнікаў выданняў яго твораў, з якіх найбольшую цікавасць уяўляюць прыжыццёвыя выданні. Большасць апошніх прадстаўляе паэтычную спадчыну знакамітага суайчынніка, аднак ёсць і шэраг выданняў твораў грамадска-палітычнай тэматыкі і літаратуразнаўчых прац А. Міцкевіча, у якіх ён паўстае перад намі як навуковец і публіцыст, актыўны грамадскі дзеяч, стваральнік арыгінальнай аўтарскай канцэпцыі развіцця славянскай літаратуры (і культуры наогул), адзін з пачынальнікаў параўнальнага літаратуразнаўства. --->
Секция III. Книжные коллекции и собрания.
Коллекция «Издания Белорусского Зарубежья» библиофила А. Барковского в фонде Президентской библиотеки Республики Беларусь в контексте истории белорусской диаспоры.
Возвращение на историческую родину печатного слова белорусской эмиграции как одной из самых важных компонент культурного наследия, накопленного, сохранённого, и развитого белорусами за пределами современных административных границ Республики Беларусь, – закономерный процесс, начавшийся в конце 80-х «перестроечных» лет прошлого столетия и продолжающийся поныне. Во многом он схож с аналогичными процессами в странах Балтии, на Украине, в России и других бывших республиках СССР, обретших реальные суверенитет и независимость после распада последнего. Однако есть тут у Беларуси и свои особенности, обусловленные незаконченным формированием национального самосознания белорусов, узостью сферы бытовой жизнедеятельности и государственного функционирования родного белорусского языка, отсутствием консенсуса в белорусском обществе по отношению к национальной и исторической символике, а также некоторым ключевым проблемам отечественной истории и культуры. --->
Кнігі рэпрэсіраваных пісьменнікаў Беларусі ў бібліятэцы П.Ф.Глебкі (з фондаў аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў ЦНБ НАН Беларусі).
Даволі часта людзі, якія любяць і паважаюць кнігу, трапіўшы ўпершыню ў незнаёмую кватэру, імкнуцца падысці да кніжнай шафы, паглядзець, што стаіць на яе паліцах, бо часам кнігі шмат могуць расказаць пра сваіх гаспадароў, пра іх схільнасці, інтарэсы, пра тое, наколькі яны заклапочаны сваім духоўным развіццём.
Калі мы трапім у пакой П.Ф.Глебкі, - а гэта магчыма, дзякуючы таму, што у аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў ЦНБ АН Беларусі створаны мемарыяльны пакой, дзе кнігі захоўваюцца разам з абсталяваннем рабочага кабінета акадэміка, - мы зможам на ўласныя вочы пераканацца, што кніга займала пачэснае месца ў жыцці Пятра Фёдаравіча. --->
Альбомная графика ХХ в. в книжной коллекции Л.Ю. Кроля в фондах отдела редких книг и рукописей ЦНБ НАН Беларуси.
Кроль Липа Юльевич (1909–1977) принадлежит к поколению белорусских художников, чьи творческие биографии начинались на рубеже 1920–1930-х годов и стали частью истории изобразительного искусства Беларуси. Созданные им музейные экспозиции – заметные вехи развития белорусского оформительского искусства. Живым интересом к истории проникнута принадлежащая кисти художника живописная хроника культурных событий. Главная муза художника – театрально-декорационное искусство и плакатная живопись, в которой увиденное не подчиняется умозрительным замыслам, а доверяется чувству. Потому и воссоздается на холстах близкий и дорогой ему мир, в котором природа и человек живут в своей нераздельности. --->
Книги из личной библиотеки русского поэта, переводчика и фотографа Н.С.Познякова в фонде Национальной библиотеки Беларуси.
Современные технологии позволяют вернуть из прошлого забытые имена, в том числе очистить потемневшее «серебро» поэзии начала ХХ века.
Только что в московском издательстве вышла в свет новая книга: Позняков, Николай. Преданный дар: избранные стихотворения / Николай Позняков; составитель В. Резвый; послесловие Е. Витковского; оформление М. и Л. Орлушиных. – Москва: Водолей Publishers, 2008. – 176 с. – (Серебряный век. Паралипоменон). – 500 экз. Это издание выпущено совместно с РГАЛИ (аннотацию мы нашли в Интернете [1]). В книге около 300 стихотворений и переводов Николая Сергеевича Познякова, русского поэта, столь поздно – почти через 100 лет от первых стихотворных «опытов» – возвращающегося к нам из темноты забвения и настоящей информационной ссылки. --->
Востребованность фондов отдела редких книг и рукописей ЦНБ им. Я. Коласа НАН Беларуси.
Весь книжный фонд отдела редких книг и рукописей ЦНБ им. Я. Коласа НАН Беларуси (ОРКиР) разделен на коллекции, каждая из которых обозначена шифром из нескольких букв и цифр. ...
Многие коллекции являются библиотеками, собранными белорусскими деятелями науки и искусства, которые потом были переданы в ЦНБ. Самыми значительными по количеству книг являются коллекции Беркова (КБ), Глебки (КГ), Кроля (ККр).
Также в отделе хранится большое количество периодики XIX-XX вв. как белорусской, так российской, и польской.
Изучая регистрационные книги ОРКиР за последние годы, можно чётко проследить, какие из коллекций являются наиболее спрашиваемыми. --->
Библиотека Адама Егоровича Богдановича (1862 – 1940).
Адам Егорович Богданович – известный этнограф, фольклорист, лингвист, общественный деятель, большой книголюб, отец выдающегося белорусского поэта Максима Богдановича – оставил заметный след в истории развития отечественной научной и культурной мысли.
А.Е. Богданович родился 20 марта 1862 года в местечке «Холопечики, Минской губернии в семье бывшего крепостного из дворовых пана Лапы. После реформы 1861 г. его отец надела не получил». --->
Круглый стол «Князь Василий-Константин Острожский: Память в веках»
* Тексты докладов публикуются в авторской редакции
| Наверх | На главную |